Op 24 juni 2025 publiceerde NRC een hoofdredactioneel commentaar onder de titel “Het is aan de arts om vaker ‘nee’ te zeggen”. In dat stuk wordt terecht opgemerkt dat artsen vaker moeten afzien van behandelingen of onderzoeken die weinig of geen gezondheidswinst opleveren. Als Nederlandse Vereniging voor Acute Interne Geneeskunde (NVIAG) herkennen wij deze problematiek in onze dagelijkse praktijk op de spoedeisende hulp. Daarom hebben wij gereageerd.

Onze reactie:

Nee zeggen als dokter.

Als internisten – acute geneeskunde staan wij op de spoedeisende hulp geregeld voor lastige keuzes. We zien patiënten bij wie een behandeling al is ingezet, terwijl kan worden afgevraagd of die behandeling medisch-inhoudelijk zinvol is. Dat is geen verwijt aan collega’s, maar  de realiteit achter het hoofdredactioneel commentaar van 24-06-2025. Daarin wordt gesteld dat artsen vaker “nee” moeten zeggen tegen behandelingen en onderzoek, dat geen of marginale gezondheidswinst oplevert, omdat de politiek niet ingrijpt in het uitdijende zorgpakket.

In de praktijk is dat “nee” zeggen zelden eenvoudig. In de spreekkamer kan de arts het medicijn waarvan de werking marginaal is, weloverwogen afraden. Toch aarzelt de dokter. Behandelrichtlijnen nemen het zekere voor het onzekere. Het niet naleven van richtlijnen maakt je als arts juridisch kwetsbaar en de patiëntverwachtingen zijn torenhoog. Feitelijk zegt de dokter: “Ik doe alles maar,… voor mijn patiënt.” Ondertussen zegt de politiek: “Wij gaan niet over wat er in de spreekkamer gebeurt.” en houdt zo de deur voor gerechtvaardigde keuzes dicht. Zo blijft een vacuüm van verantwoordelijkheden bestaan, waarin zorgkosten stijgen en het morele ongemak groeit. Zolang artsen en politici zich achter elkaars rug verschuilen, verandert er niets.

De uitweg is een discussie, die gevoerd moet worden door artsen, politici en de maatschappij, waarin de verschillende waarden samenkomen. Artsen kunnen richtlijnen op medisch inhoudelijke gronden aanscherpen. Politici hebben het mandaat om solidariteit te bewaken. Burgers moeten meepraten, omdat hun verwachting de zorgvraag stuurt.

Pas als er gedeelde verantwoordelijkheid gevoeld wordt, kan er beleid gemaakt worden en kan de arts zeggen: “Ik doe wat medisch én maatschappelijk verantwoord is.”; de politicus: “Wij houden de zorg solidair én betaalbaar.” en de patiënt: “Ik weet zeker dat ik de beste behandeling krijg.” Alleen dan verdwijnt het vacuüm. Alleen dan maken we als maatschappij echt verstandige keuzes in de zorg.

Met vriendelijke groet,

Charlotte van Noord – voorzitter Nederlandse Vereniging voor Internisten Acute Geneeskunde. Voor eventuele vragen of verdere afhandeling contact opnemen met mijn collega Dr. Ronald M.A. Henry en/of Michelle Mebius (zie contactgegevens hieronder).

Contact:

Voor vragen of een nadere toelichting kunt u contact opnemen met:

Dr. Ronald M.A. Henry  | med. hoofd SEH-AOA | internist – acuut geneeskundige. Tel. +31 (0) 43-3872110

Michelle Mebius, internist acute geneeskunde. IJsselland ziekenhuis. Email: michelle.mebius@gmail.com